Drijfverentest en kleurentest: wat kun je ermee?

Een drijfveren- of kleurentest is een test om iemands persoonlijkheid in kaart te brengen. Een bekend voorbeeld is de DISC-analyse. Kort gezegd: je vult individueel een lijst met vragen in en krijgt te zien of je als persoon meer of minder dominant, invloedrijk, stabiel of consciëntieus bent. Dat kan heel waardevol zijn, want het geeft inzicht in iemands karakter en stijl van werken. Vaak leidt het tot herkenning en/of acceptatie. Handig, want je krijgt als het ware een handleiding. Hoe ga je met mensen met een bepaald profiel om? Waar krijgen ze energie van? Er zijn wel wat kanttekeningen om rekening mee te houden voor je conclusies trekt.

Individu of collectief? 
Een persoonlijkheidstest geeft lineaire informatie. Het is letterlijk een opstelsom van individuele sterktes en behoeften. Als je daar naar op zoek bent, dan kun je er waarschijnlijk prima mee uit de voeten. Het zegt alleen niets over de sterktes en behoeften van het collectief als geheel (ook wel circulaire of organische informatie). Ken je de uitdrukking 1+1=3? Soms wil je weten wat een groep samen in huis of nodig heeft. Bijvoorbeeld als je de samenwerking in een team wil verbeteren. of als je aan de slag wil met het doorbreken of versterken van teampatronen. Realiseer je dat je op die momenten een ander soort informatie nodig hebt.

Voorspelling of realiteit? 
De informatie uit zo'n test is ‘voorspellend’, omdat je informatie krijgt over wat er mogelijk kan gaan gebeuren. Door mensen in te delen in categorieën, kun je bijvoorbeeld iets zeggen over hoe ze onder bepaalde omstandigheden gaan reageren. Soms klopt dat of komt het in ieder geval dicht in de buurt. En je voelt 'm al aankomen: soms niet. De test legt niet bloot wat er daadwerkelijk is. Wat mensen echt doen, vinden en zeggen. Alles wat er gebeurt in de dagelijkse praktijk. De werkelijkheid. Blijf je dus altijd afvragen hoe realistisch het plaatje is dat je voorgeschoteld krijgt.

Hokjes of 3D?
Bedenk vooraf of je op zoek bent naar informatie of naar verandering. Herken je dat het soms verleidelijk is om iemand in een hokje te stoppen? Dat werkt deze test in de hand. Voor je het weet, ga je ervan uit dat mensen niet makkelijk veranderen. Ik ben nu eenmaal zo. Of: hij of zij is nu eenmaal zo. Dat stopt eerder verandering dan dat het verandering aanzet. Het maakt je als team ook kwetsbaar. Als iemand met het label ‘invloedrijk’ ontslag neemt, is er dan geen invloed meer in je team?

Wij zien dagelijks in de praktijk in teams dat iedereen elke rol kan hebben op elk moment, afhankelijk van wat er nodig is in een team. Mensen zijn en kunnen veel meer dan hun meest dominante eigenschap. Sterker nog: je wil alle eigenschappen juist verankeren in je team, zodat je weerbaar bent bij veranderingen. Daarvoor heb je naar het collectief als geheel te kijken én alle factoren te benutten die van invloed zijn op dat collectief. Zo versnel je de beweging die je als team wil maken.

Puzzelstukje of complete puzzel?
Een persoonlijkheidstest is heel nuttig om de verschillende ‘stemmen’ in je team naar voren te halen. Sterker nog: het kan je helpen om begrip te kweken voor de verschillen. Wees je ervan bewust dat herkennen van en begrip hebben voor elkaars verschillen is maar één van de 12 factoren is die het succes van teams bepalen. Je hebt dus maar een deel van de puzzel te pakken. Dat is absoluut interessant en leerzaam, zolang je je realiseert dat er meer nodig is. Er zijn 11 andere factoren van invloed op je team die je hiermee nog niet benut. De test is verklarend, maar helpt niet perse bij het als team in beweging komen en blijven.

Standaard of maatwerk?
Persoonlijkheidstesten werken in vrijwel elke situatie, want de vragen en uitslagen zijn standaard. Dat geeft veel duidelijkheid, want bij elk profiel hoort een vaste oplossing. Dat kan ook een tikkie belerend voelen. Ieder team is uniek. Vergeet dus niet om je aandacht te richten op wat werkt in het specifieke DNA van het team waar je mee te maken hebt. Soms helpen standaard vragen en oplossingen. Soms wil je heel frequent meten op een onderwerp dat het team zelf kiest en dat helpt om de ambities van het team waar te maken.