Met teampatronen bedoelen we de handelingen en gewoontes van een team. De manier waarop een team samenwerkt, met elkaar omgaat en het werk uitvoert. De ongeschreven spelregels, zo je wil. Als je een nieuwe baan hebt, dan weet je vaak binnen een week hoe het eraan toegaat. Zo werkt dat hier.
Teamdynamiek
Dat komt hierdoor: vanaf drie personen verandert de dynamiek tussen personen en daarmee de manier waarop je met elkaar omgaat. Met z’n tweeën is alles nog redelijk helder. Er is maar één relatie: die tussen jou en de ander. Je weet min of meer waar je aan toe bent. Bij drie mensen (of meer) ontstaat een nieuwe dynamiek. Er is een relatie tussen jou en persoon A, tussen jou en persoon B en tussen persoon A en B. Daarmee is ineens niet meer vanzelfsprekend wie je ‘vriend’ is en wie je ‘vijand’.
Zoals een team een ding doet, doet het alles
Daarmee ontstaan ook de teampatronen. Altijd. Dat is heel normaal. Wil je ze zien? Kijk dan niet naar het individu (de eigenschappen van één persoon), maar naar het collectief (de eigenschappen van het team als geheel). Extra interessant, omdat er een gouden regel achter schuilgaat: zoals een team één ding doet, doet het alles. Wordt er achter haar rug om gepraat over de leidinggevende? Dan komt roddelen mogelijk vaker voor. Vangen jullie het werk van een zieke collega klakkeloos op? Dan zijn jullie waarschijnlijk vaker behulpzaam. Het is interessant om je daar bewust te worden.
Versterkende teampatronen helpen je namelijk om versneld resultaten te halen. Meestal ben je je er als team niet of nauwelijks bewust van. Het voelt als vanzelf. Het werkt gewoon lekker. Denk bijvoorbeeld aan de teams waar iedereen aan het woord komt. Zowel de mensen die gemakkelijk praten als de mensen die liever luisteren of wat langer over hun mening na moeten denken.
Beperkende teampatronen staan de resultaten juist in de weg. Ze zorgen vaak voor vertraging en frustratie. Bijvoorbeeld een team dat altijd eerst naar de leidinggevende kijkt voor ze hun mond open doen of besluiten nemen. Goed hun mening kunnen delen, maar niet of moeizaam tot een besluit komen. Graag nieuwe dingen opstarten, maar het lastig vinden om iets af te ronden.
Patronen doorbreken
Wanneer je je bewust bent van de bestaande teampatronen, dan kun je er méér van doen of er juist ander gedrag voor in de plaats zetten. Dat klinkt iets eenvoudiger dan het is. Het is net als fitter worden: dat lukt ook niet door één keer naar de sportschool te gaan. Patronen doorbreken vraagt herhaling.
Patronen zijn buitengewoon hardnekkig. Soms bestaan ze al jaren. Wanneer mensen afspreken dat ze iets anders gaan doen, dan lukt dat doorgaans niet in één keer. Sterker nog: het is niet eens altijd even leuk om er aan te werken. Het kan ronduit weerbarstig voelen. Goed nieuws! Wanneer het stroef aanvoelt, dan weet je dat je werkt aan iets dat het team nog niet zo gemakkelijk vindt. Maar het kan zeker! En het hoeft ook niet lang te duren. In een aantal weken tot maanden kun je een patroon bevestigen, versterken of draaien. Een cultuurverandering is dus wel degelijk mogelijk. En snel ook.
Wat zie je jouw team doen?
Benieuwd hoe dit werkt? Een simpele manier om hiermee te experimenteren, is door andere vragen te stellen. Vervang je individuele vragen door een vraag aan de groep. Van ‘Wat vind jij, Merel?’ en ‘Henk, ik heb jou nog niet gehoord.’ naar ‘Wat vinden we van de manier waarop we samen het gesprek voeren?’ Kijk maar eens wat er gebeurt.