De kracht van het collectief benutten
- Jolien de Boer
- 9 sep
- 4 minuten om te lezen
Bijgewerkt op: 10 sep
Wanneer een organisatie vooruit wil, dan ligt de sleutel zelden bij één persoon. Ongeacht het talent van die persoon. Want hoe sterk iemand ook is, het gedragspatroon van teams bepaalt of dat talent tot bloei komt of verloren gaat. Teams die deze kracht van het collectief leren benutten, zorgen samen voor meer stabiliteit, energie en vooruitgang.
Kijk maar eens naar jezelf. Jij bent steeds dezelfde persoon, met dezelfde vaardigheden en kwaliteiten. En toch merk je in het ene team dat het werk gemakkelijk verloopt, terwijl het in een ander team stroperig blijft. Dat is niemands schuld. Het is net als in een orkest: het maakt niet uit of er één virtuoos muzikant tussen zit. Pas wanneer het hele ensemble samenkomt, ontstaat er harmonie. In organisaties werkt het net zo. Gedrag is besmettelijk. Hoe een groep samenwerkt, bepaalt de norm waar iedereen zich naar voegt.
Zoals een team iets doet, doet het alles
Dit principe is krachtig en confronterend tegelijk: de manier waarop een team beslissingen neemt, problemen oplost of met elkaar communiceert, is zelden situatie gebonden. Het laat patronen zien. En die patronen herhalen zich overal: van de dagelijkse overleggen tot strategische keuzes onder hoge druk.
Hoe gaat een team om met conflicten? Vaak zegt dat meer over de samenwerking in het team, dan over het conflict zelf.
Hoe neemt een team beslissingen? Wie spreekt? Wie zwijgt? Wie wacht af? Het zegt iets over de dynamiek die óók bij andere vraagstukken meespeelt.
Hoe reageert een team onder druk? Dan wordt zichtbaar of men terugvalt in hiërarchie en afhankelijkheid, of dat het team in staat is collectief te blijven bewegen.
Bewust kijken naar deze dynamiek maakt zichtbaar waar de kracht van een team ligt. En het laat zien welke belemmeringen er spelen (die telkens opnieuw zullen opduiken).
Teamdynamiek in de praktijk
Je kunt een team zien als een organisch geheel van mensen dat nu eenmaal op een bepaalde manier handelt. Het is een levend systeem met een eigen dynamiek, energie en flow. Daarbij maakt elk team gebruik van patronen die beperken of versterken. Vaak zonder zich daar bewust van te zijn.
Zo kunnen dezelfde problemen maandenlang, soms jarenlang, terugkeren. Er zijn teams die heel goed problemen kunnen benoemen, maar geen oplossingen. Teams die gewend zijn te wachten op de leidinggevende om een beslissing te nemen. Teams waar sommigen veel praten terwijl anderen zwijgen. Teams die de neiging hebben om structureel te laat te komen.
Kijk eens naar dit plaatje:
In de blauwe bol links zie je een traditionele situatie waarbij een leider opdrachten geeft: gij zult dit of dat doen. Of waar individuen vragen om opdrachten: zeg me maar gewoon wat ik moet doen. Zulke teams zijn kwetsbaar als de leider wegvalt.
In de groene bol rechts zie je een team waar een andere vraag centraal staat: hoe kunnen wij elkaar helpen om het beste uit ons team te halen? Alle teamleden hebben uiteraard hun eigen taken en verantwoordelijkheden. Maar daar bovenop is het team als geheel verantwoordelijk om sterker te worden. Daarmee verschuift de mindset in het team van ik tegen jij naar wij tegen het probleem.
Het verschil met focus op het individu
Veel organisaties investeren nog altijd sterk in individuele ontwikkeling. Coaching, trainingen en competentiemodellen zijn ook waardevol, maar ze raken slechts een deel van het verhaal. Als de context (het team) niet mee verandert, zakt het effect vaak weg. Het voelt dan als dweilen met de kraan open.
Individuele kracht is als een losse golf en collectieve kracht is de stroming daar achter. Pas wanneer een team samen leert, beslissingen draagt en gewoontes verandert, ontstaat duurzame vooruitgang.
Bovendien maakt collectieve kracht een organisatie minder kwetsbaar. Teams die als geheel functioneren, zijn niet afhankelijk van één sterke leider of een paar uitblinkers. Hun veerkracht komt voort uit gezamenlijke patronen en gewoontes.
Waarom je de kracht van het collectief wilt benutten
Het benutten van collectieve kracht is geen luxe, maar noodzaak. Teams die dit doen:
Versnellen leren en ontwikkelen. Wat één persoon ontdekt, verspreidt zich razendsnel door het team.
Vergroten eigenaarschap. Niet de leidinggevende, maar het team zelf voelt: dit is van ons.
Bouwen stabiliteit. Wanneer iedereen bijdraagt aan het geheel, kan het team beter tegen onverwachte veranderingen.
Creëren duurzame cultuur. Gedragspatronen worden deel van “hoe we het hier doen” – en blijven bestaan, ook als individuen vertrekken.
Een sterk team bouwt dus niet aan tijdelijke prestaties, maar aan een blijvend vermogen om zichzelf te versterken.
Kijk ook naar het geheel
Hoe vaak kijk jij naar je team of organisatie als geheel? Niet naar de individuen, maar naar de manier waarop jullie samen werken, beslissen en omgaan met spanning. Daar zit de sleutel. Zoals je team iets doet, zo doet het alles. Als je die patronen bewust in beeld krijgt, kun je samen kiezen: willen we dit zo houden, of willen we samen sterker worden? Zo benut je de kracht van het collectief. De kracht van het collectief benutten is één van de bouwstenen om als organisatie sterker te worden van binnenuit. Nieuwsgierig naar de andere drie? Lees dan vooral ook: Gedrag is het grootste onbenutte vermogen van organisaties.
